Navigation – Plan du site

AccueilDocumentsCommuniqués de presse2017Gekruiste blikken op een Honderds...

2017
116

Gekruiste blikken op een Honderdste Verjaardag. Een eerste balans van de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog in Brussel

Synthesenota BSI

Notes de la rédaction

Dit is het persbericht over het artikel van Serge Jaumain, Joost Vaesen, Bruno Benvindo, Pierre Bouchat, Eric Bousmar, Iadine Degryse, Chantal Kesteloot, Olivier Klein en Karla Vanraepenbusch, gepubliceerd op 06 november 2017.

Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de Oorlog 14-18 verschenen er veel wetenschappelijke publicaties en hadden er veel wetenschappelijke activiteiten plaats, alsook een uitzonderlijk aantal evenementen van uiteenlopende aard die voor een groot publiek bestemd waren. Ook al blijft 11 november het herdenkingsmoment bij uitstek, had men lange tijd niet meer zoveel gesproken van de “Groote Oorlog”, die lange tijd in de geschiedschrijving en het collectieve geheugen in de schaduw van de Tweede Wereldoorlog stond. In de geschiedenis van de grote herdenkingen onderscheiden de herdenkingen die sinds 2014 plaatshebben, zich door hun omvang op planetaire schaal.

Brussel is niet ontsnapt aan die grootschalige beweging. Iets meer dan drie jaar na de start van de herdenkingen kan men zich bijgevolg al wagen aan een eerste retrospectieve analyse van de activiteiten in de hoofdstad. Dat is de opzet van de tweede synthesenota over 14-18 van het Brussels Studies Institute die verschijnt in nummer 116 van het tijdschrift Brussels Studies. Serge Jaumain en Joost Vaesen (allebei historici, de ene aan de Université libre de Bruxelles en de andere aan de Vrije Universiteit Brussel) hebben met de hulp van zeven van hun collega’s die aan de slag zijn in universiteiten, musea en andere onderzoeksinstellingen, de in Brussel georganiseerde herdenkingsevenementen bestudeerd en meer bepaald de thema’s, de organisatoren, de financiering en de “impact” op het grote publiek.

Uit hun analyses blijkt in de eerste plaats dat de herdenking niet ontsnapt aan de defederalisering. De federale deelgebieden hebben overduidelijk aangetoond welke rol ze voortaan volledig autonoom wensen te spelen. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is niet achtergebleven, maar is wel later op de trein gesprongen. Het heeft op eigen initiatief uiteenlopende activiteiten voor een groot publiek georganiseerd. Zijn optreden als volwaardige herdenkingsactor is een van de grootste lessen die uit de herdenkingen kan worden getrokken, maar dat doet geen afbreuk aan de activiteiten die andere actoren op zijn grondgebied hebben georganiseerd, of het nu gaat om instanties van de federale overheid of van de deelgebieden van de Belgische Staat, gemeentelijke overheden of actoren van het maatschappelijk middenveld. In Brussel ging het vaak om een gezamenlijke, maar soms ook rivaliserende herdenking.

Het overzicht van de herdenkingsactiviteiten in het Brussels Gewest toont aan dat het grote publiek zich in zekere mate de herdenkingen en tevens een deel van de achterliggende geschiedenis weer toe‑eigent. Het publiek was geïnteresseerd in geschiedenis, maar had ook belangstelling voor kennis van het lokale verleden. Het had een echte honger naar geschiedenis die gestild moest worden met een rechtstreekse en originele dialoog tussen de onderzoekers en het grote publiek. De eenvoudige voorstellingen van het verleden lijken geleidelijk plaats te maken voor een nieuw model van interactie met elke burger, die zelf een herdenkingsactor wordt. Als die tendens in goede banen wordt geleid, biedt dat interessante mogelijkheden voor historici, die gevraagd worden om in dialoog te treden met nieuwe actoren die een beroep doen op hun deskundigheid. Die vragen komen uit zeer uiteenlopende kringen, zoals blijkt uit de enorme diversiteit van de evenementen in het kader van de Honderdste Verjaardag.

In het algemeen werden voor het merendeel van de Brusselse evenementen twee thematische benaderingen gevolgd: het dagelijkse leven van de Brusselaars en de algemene geschiedenis van het conflict in zijn Belgische dimensie. Die benaderingen werden zeer vaak gevolgd om debatten en reflecties op gang te brengen over uiteenlopende actuele vraagstukken zoals de opvang van vluchtelingen, het dagelijks leven in een bezet land, het imago van homoseksualiteit enz. In bepaalde opzichten zou men zelfs kunnen stellen dat niet zozeer het verleden het kennisobject van de Honderdste Verjaardag was, maar wel de presentatie van bepaalde waarden die van betekenis zijn voor de hedendaagse samenleving: verdediging van de vrijheid, solidariteit, democratie, sociale cohesie… Die thema’s werden behandeld vanuit de ervaring van de burgers en soldaten van allerhande oorsprong die zich op het Belgisch grondgebied en met name in de hoofdstad bevonden.

De benadering van het verleden werd dus vaak gebruikt als instrument van cohesie en als integratiehefboom. Het is trouwens een verleden dat zich tot iedereen richt: de Brusselaars van hier en elders, de gepassioneerden van geschiedenis, de liefhebbers van herdenkingstoerisme, de expats, de dagjestoeristen…

Een herdenking in zeer diverse vormen naar het beeld van de Brusselse diversiteit.

Om dit artikel te citeren
Serge Jaumain, Joost Vaesen, Bruno Benvindo, Pierre Bouchat, Eric Bousmar, Iadine Degryse, Chantal Kesteloot, Olivier Klein en Karla Vanraepenbusch, “Gekruiste blikken op een honderdste verjaardag. Een eerste balans van de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog in Brussel”, Brussels Studies [Online], Synthesenota’s, nr. 116, 06 november 2017. URL: http://brussels.revues.org/1582
Contact
Benjamin Wayens, redactiesecretaris: bwayens[at]brusselsstudies.be

Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search